(đời xưa ngôi đế vương là chuyên truyền trong 1 dòng họ, ngoài dân gian kẻ làm đến khanh tướng là cao sang tột bậc)
Nghĩa là đời cha làm thầy thuốc truyền cho đời con. Đến đời con làm thầy thuốc truyền cho đời cháu. Thế là 3 đời làm thầy thuốc. Làm thầy thuốc đã truyền cho nhau được đến 3 đời, chắc hẳn con cháu đời sau có kẻ làm đến khanh tướng.
Câu nói đó mới nghe qua tưởng dễ, nhưng xét kỹ nó có nhiều ý nghĩa:
- Sự lưu truyền về nghề nghiệp đã phải làm sao cho phương dược linh nghiệm và công hiệu chính xác. Lại sự lưu truyền về lòng nhân đạo trong vấn đề cứu dân độ thế phải làm sao thật có tự đáy lòng mà liên tục không sơ hở, không gián đoạn.
- Một đời làm thầy thuốc mà đầy lòng hiếu sinh chưa đủ, phải đến 3 đời mới mong có con cháu cao quan hiển hoạn. Như vậy sự tính lũy âm công đòi hỏi hằng sản, hằng tâm trong một thời gian lâu dài và quảng hậu mới mong.
- Làm thầy thuốc chuyên lưu ý trong phần âm đức mà còn lâu dài đến 3 đời mới mong có con cháu hiển vinh. Nếu làm thầy thuốc mà chuyên về lý tài vụ lợi thì lâu đến 10 đời cũng chỉ là hạng Dung y (thầy thuốc tầm thường). Nếu trong đó lại "sát nhân vô đao kiếm" (giết người không phải dùng đến gươm đao) thì còn di họa cho con cháu đời sau.
- Lại chủ ý dậy con người Đông y chúng ta ngay từ khi có ý định bắt tay vào y nghiệp đã phải lập tâm nhân đạo trước. Lại những người đương hành nghề khi đọc đến câu này, nếu đã sẵn có lòng cứu độ rồi thì cố gắng thêm, nếu chưa hề nghĩ đến lòng thương xót để cứu sống người thì tỉnh ngộ mà tu dưỡng đức ngay, ngõ hầu còn kịp.
KẾT LUẬN
- Trăm ngàn cuốn sách thuốc trong thư xa của chúng ta đều dạy chúng ta làm "nhân thuật" mà trăm ngàn y vụ trong dược phòng của chúng ta, dù chúng ta chỉ một lòng hiếu sinh, nhưng người ngoài nhìn vào vẫn cho là "vụ lợi".
- Vậy phải mặc nhiên cứ tự nghĩ về lòng "nhân và liêm" của mình cho xứng đáng, cho vững chắc rồi lấy sự bồi đắp âm công vui thú mà cứu giúp mạng sống nhân loại cho được trường sinh. Nếu người chẳng trả ơn, trời sẽ trả cho!!
Thập mục ngưu đồ